navigation

Leonardo da Vinci
Blz. 466 tot en met 469

Dit stuk heb ik gekozen omdat ik meer wilde weten over Leonardo da Vinci, zeker omdat hij ook uitgebreid naar voren kwam bij de colleges van Algemene Theorie.
Het is opmerkelijk dat veel van zijn werken onvoltooid zijn, het lijkt bijna wel alsof hij het er om deed. Maar in de werken die voltooid zijn, zie je duidelijke overeenkomsten. Kenmerken die laten zien dat het om een da Vinci gaat. Onderdelen in zijn schilderijen wist hij op zo'n manier te integreren dat er geen zichtbare begin of eindpunten zijn, geen scherpe overgangen. Een bepaalde onnauwkeurigheid op de belangrijkste plekken, de meest expressieve delen van het gezicht zoals de ogen en de mond. Daardoor krijgen schilderijen die bekende merkwaardige, raadselachtige half-glimlach, zoals bij Leonardo's Mona Lisa; het beroemdste portret wat ooit werd geschilderd.

Leonardo da Vinci stond ook bekend om zijn onderzoekende houding. Hij was uiterst nieuwsgierig, naar onder andere het menselijk lichaam en de natuur. Hij wilde het menselijk lichaam doorgronden, ging hiervoor lijken ontleden, en tekende zo de eerste anatomische tekeningen.

chiaroscuro: licht en donker in verschillende gradaties, zodat er een effect van relief of modele ontstaat.
sfumato: wazige, zachte kleurovergang.

Mona Lisa, 1503 - 1506

penguin composition rules - jan tschichold

Ik vind de 'penguin composition rules' een geweldig manifest. De regels die Jan Tschichold heeft geschreven zijn zeer gedetailleerd. Van de ruimte tussen de letters, wat weer bij verschillende woorden varieert, tot interpunctie. Van de speciale kleine kapitalen voor titels tot het weergeven van referenties.

Door deze regels op te stellen en je er aan te houden, behoud je een structuur. Het onderwerp kan verschillen per boek, maar vanaf de buitenkant ziet het er georganiseerd en overzichtelijk uit. Je weet meteen waar je aan toe bent. Daar houd ik persoonlijk wel van.

sol is our spinoza - suzanna heman

baruch spinoza 1632 - 1677

Baruch Spinoza was een Nederlandse filosoof, wiskundige, politiek denker en lenzenslijper uit de vroege Verlichting. Onder de natuurfilosofen is hij een radicaal die de wonderen van Christus ontkende en geen andere verklaring accepteerde dan die gebaseerd op de rede. Hij stelde dat de Bijbelse profeten gewone mensen waren met een uitzonderlijke verbeeldingskracht die niet namens God spraken.

Spinoza ontwikkelde een filosofie waarin theologie geen rol speelde en ongeacht welke religie toepasbaar is. Hij stelde dat God en natuur hetzelfde zijn en dat inzicht in de natuur ook de kennis van het goddelijke verhoogt.

Zijn boeken waren tweehonderd jaar lang verboden in Europa, omdat zijn historische Bijbelkritiek zou leiden tot atheïsme en fatalisme. Als politiek denker vond hij dat de macht van de staat nooit aan een enkeling toevertrouwd mocht worden, omdat daar misbruik van gemaakt zou worden.

Vanwege zijn grondige kennis van het Hebreeuwse idioom is Spinoza van belang geweest voor de Bijbelwetenschap.

Spinoza was een volgeling en criticus van René Descartes en een tijdgenoot van Nicolas Malebranche en Gottfried Wilhelm Leibniz, eveneens rationalisten van de vroege moderne filosofie.

Sol LeWitt - Sentences on Conceptual Art

LeWitt heeft zijn gedachten opgeschreven en heeft zo het bekende 'Sentences on Conceptual Art' gecreeerd. Deze tekst is door kunstenaars en critici, door voor- en tegenstanders, als referentie genomen om hun gedachten te bepalen ten opzichte van de waarde en betekenis van conceptuele kunst. Hij schreef verschillende versies. Opvallend daaraan is dat de eerste uit 23 'sentences' bestond en de laatste gepubliceerde versie uit 35. Ik vond het interessant om te zien welke onderdelen zijn samengevoegd, of vervallen, en dat de volgorde steeds veranderd. Met de 'Sentences' heeft LeWitt een kader geboden voor de vele discussies over de betekenis en positie van conceptuele kunst die in de loop der jaren zijn gevoerd.

Hiernaast de 'sentences' waar ik mezelf het meest in kon vinden.

De kunstenaar is geinteresseerd in het concept van het werk. Hij neemt het alleen waar wanneer er iets waar te nemen is.

Een geslaagd werk verandert de waarneming van de toeschouwer (en van de kunstenaar).

Als een kunstenaar zijn werk verandert terwijl hij er mee bezig is, brengt hij de uitvoering van het concept in gevaar.

Geen vorm is van zichzelf superieur of inferieur. Het is mogelijk dat de gedachte alleen volstaat als kunstwerk, als de gedachte betrekking heeft op kunst.

Een geslaagd kunstwerk verandert het idee van wat kunst is (defenitie) of wat de kunstenaar doet.

Er is niets anders nodig dan de eigen weg te vervolgen, of het ook op die manier begrepen wordt, is niet het probleem van de kunstenaar.

Elke toeschouwer benadert een kunstwerk met een hele historie aan interpretatie.

De interpretatie van de kunstenaar van zijn eigen werk is niet beter dan die van iemand anders - soms slechter.

De conceptuele kunstenaar hoeft niet te weten wat hij doet.

De conceptuele kunstenaar krijgt te maken met wat de kunstenaar zelf niet zou verwachten.

Banale ideeen kunnen niet gered worden door een prachtige uitvoering.

De kunstenaar hoeft zijn eigen kunst niet per se te begrijpen. Zijn perceptie is soms (vaak) slechter dan andere.

lines from the midoints of lines - 1975

rules

zwarte lijn begint, die bepaald de twee punten.

de blauwe lijn volgt de zwarte lijn circa vier centimeter er van af.

hierna komt de groene lijn die de twee punten organisch verbindt.

de witte lijn neemt de vorm aan van een foto die genomen is tijdens ons research.

de rode lijn kadert de witte lijn in.

ten slotte sluit de gele lijn het af, door drie keer de rode lijn de doorkruisen, in pacman stijl.

tijd is gevaarlijk

tijd bestaat niet

tijd is gecreeerd door mensen

de mens geeft betekenis aan tijd

vrije tijd

tussentijd

tijdelijk

de juiste tijd

andere tijd

geen tijd te verliezen

tijd is stress

tijd is angst

tijd is genieten

tijd is een vorm voor gereedschap voor de mens om controle te hebben over iets wat niet tastbaar is

tijd te kort

tijd terugdraaien

tijd is de vierde dimensie

tijd is onrealistisch

tijd is plezier

tijd is gezelligheid

tijd is liefde

tijd is sex

tijd is de illusie van de maatschappelijke aanvaardbare stuctuur

tijdzones

tijd is het verleden, heden en toekomst

tijs is niet alleen wat wij er van hebben gemaakt

tijd is er altijd

natuurlijke tijd

kunstmatige tijd

tijd is assymetrisch

christian marclay

the clock

biennale venetie

de klok loopt gelijk met de werkelijke tijd. vierentwintig uur lang, allemaal stukjes uit bekend en onbekende films.

peter fischli en
david weiss

der lauf der dinge

bij action reaction is timing het belangrijkst

Rembrandt - De honderd gulden prent
Blz. 596 en 597

Het was een heel leuk stuk om te lezen, omdat er echt wordt in gegaan op hoe etsen en gravures zoveel hebben betekend voor de kunstenaar in de vijftiende eeuw. Door te werken met een koperen plaat was de kunstenaar in staat om z'n werk op elk moment aan te passen, of te bekijken hoe het zal worden. Dat was uniek voor die tijd. Onder andere Rembrandt was hier groot fan van. Tussen 1640 en 1660 lijkt het zelfs dat Rembrandt meer tijd heeft besteed aan tekeningen en prenten dan aan schilderijen. De resultaten van het werken op deze manier zijn steeds verschillend. Bij een gegraveerde plaat kunnen honderden afdrukken gemaakt worden van dezelfde kwaliteit. Bij een geetste plaat slechts vijftig. Bij een drogenaaldplaat zijn het er zelfs maar rond de tien.

christus geneest de zieken - a.k.a. de honderd gulden prent

elephant (2003)
gus van sat

het verhaal van deze film is geïnspireerd op de schietpartij in de columbine high school uit 1999. De meeste acteurs in de film zijn amateurs en hun eigen voornaam werd ook gebruikt voor de personages. Hierdoor bleven de acteurs dicht bij hun personage, zeker omdat Van Sant alle ruimte gaf om te improviseren. Net als in de Britse Elephant uit 1989 legt van Sant sterk de nadruk op de tijdsbeleving van het moment. We zien sommige scènes gefilmd uit diverse hoeken, alsof de regisseur geen montage heeft toegepast. Een van de scènes waarbij de meisjes naar de cafetaria lopen duurt 5 minuten en 19 seconden en werd gefilmd met een steadycam.

a minute of recording

het licht gaat op groen
het lucht alarm gaat af
mensen steken vlug over
om de berenval die
het blaak kruispunt heet
te ontlopen

er zit een meisje bij
de bushalte met een
gedachteloze staar kijkt
ze voor zich uit

making our own time lapse

lost in time

'er zit een meisje bij de bushalte, met een gedachteloze staar kijkt ze voor zich uit.'
jazz rath

uitgewerkt tot time lapse. twintig minuten lang staart een meisje in de camera. ze is in haar eigen wereld. ze beleeft haar eigen tijd. die is rustig, en beheerst. daarom heen is de chaos, de mensen die een hele andere tijdsbeleving hebben. zij hebben onrust en stress.

het licht veranderd steeds gedurende het filmpje, dat geeft de dag en de nacht aan.

de twintig minuten film zijn terug gebracht tot een minuut.

anita rootselaar over tijdsbeleving

Wat is tijd? Het voorschrijden van de dingen? Er zijn verschillende opvattingen hoe tijd is ontstaan. Heeft God een handje geholpen, of was het toch de oerknal? Waarschijnlijk zal de mens het hier nooit over eens worden. Wel meten we de tijd hetzelfde. De mens meet de tijd aan de hand van de gebeurtenissen die zich voordoen: de zon, de maan, winter, zomer, enz. Ook gebruiken wij, de Westerse mensen, dezelfde kalender. De Gregoriaanse kalender, wat een zonnekalender is. De zonnekalender is gebaseerd op de omwentelingen van de aarde om de maan. De basis voor onze Gregoriaanse kalender is in 735 voor Christus ontwikkeld door Romulus, de mythologische eerste Romeinse koning. Er zijn nog twee soorten kalenders; de maan kalender (waarbij het draait om de omwentelingen van de maan om de aarde) en de lunisolaire kalender (combineert beide in een gebonden maanjaar). Het woord kalender komt van het Latijnse woord 'calendae', wat de eerste dag van de maand was in de Romeinse tijdrekening.

Het zestig minuten durende uur is afkomstig van de Sumerianen. De Sumerianen hadden een zestallig getallenstelsel. Zij kozen als basiseenheid voor het uur zestig, daar dit getal deelbaar is door twee, drie, vier, vijf, tien, twaalf, vijftien, twintig en dertig. Over de verdeling van een dag in vierentwintig uren is minder duidelijkheid.

''Tijd is een rivier, een niet te stuiten stroming van al het geschapene. Het ene is niet eerder zichtbaar dan op het moment dat het snel voorbij wordt gesleurd en het andere komt aandrijven om op zijn beurt weer te worden weggeveegd'', zo zei Marcus Aurelius ooit.

Tijd is in onze beleving lineair. In de Afrikaanse cultuur wordt tijd op een hele andere manier ervaren. In tegenstelling met onze lineaire tijdsbeleving spreek je binnen Afrikaanse culturen eerder van een organische tijd. Deze tijd is veel meer verbonden met de actuele ervaring in plaats van met klokken. Gebeurtenissen krijgen hun plaats in de tijd door hun relatieve positie ten opzichte van andere gebeurtenisen, niet ten opzichte van enige in zekere mate onafhankelijke schaal.

Er bestaan nog andere indelingen wat tijd betreft. Binnen de metafysica van de tijd wordt onderscheid gemaakt tussen het 'Presentisme', het 'Possibilisme' en 'Eternalisme'. Volgens het presentisme betaat alleen het heden. In het possibilisme bestaat naast het heden ook het verleden. Deze visie doet meer recht aan de asymmetrie van de tijd die wij waarnemen. Eternalisme stelt feitelijk dat alles altijd is. Daarmee is eternalisme een tijdsidee dat op bepaalde punten heel erg aansluit bij Einstein's ruimtetijd. Die relativiteitstheorie kent namelijk geen absolute, universele waarde toe aan het huidige moment. Gelijktijdigheid is relatief: twee gebeurtenissen die op hetzelfde moment lijken te geschieden vanuit een referentiekader, kunnen vanuit een ander referentiekader op verschillende momenten gebeuren.

Tijd stroomt dus niet, maar is een dimensie, en alle momenten in de dimensie van de tijd zijn even reeel. Toekomst en verleden zijn waarnemerafhankelijke posities op het pas van een individu in de ruimtetijd.

joop beijon - zo doe je dat

Blz. 56 - 65
Elie Faure betoogt dat vormgeving bepaalde eigenschappen weerspiegelt en in de herinnering vasthoudt aan de plaats waar zij ontstaat. Dit geldt hetzelfde voor de kleur, men kan niet een mediterraan kleurenschema overbrengen naar het noorden van Europa.
Ontwerpers van een uitleg hebben het gevoel dat zij zich meester maken van een stuk grond. Mensen houden van merktekens op de grond. Grond in bezit nemen, al is het alleen maar symbolisch, bevredigt onze diepste instincten.

Blz. 79 - 112
Alledaagse architectuur, vanuit een andere hoek bekeken. Zo kan je en trap totaal uit z'n context halen, en er een aanleiding tot een autonoom kunstwerk van maken. Zelfstandige vormgeving, ontleend aan een procédé van bouwen. De poort (of de boog) is een ander soort voorbeeld. Architectuur zonder direct praktisch nut.
Daarnaast, als je naar de wereld om je heen kijkt, worden gebouwen, mensen en dingen ze er vaak mooier om nar mate de jaren klimmen. Een ruïne. Want een ruïne bezit aantrekkingskracht. Verouderen, slijten, barsten, scheuren, afblakeren, schrompelen, verweren, uitdrogen, verbleken, en rotten zijn allemaal processen die gepaard gaan met een zekere schoonheid. De poëzie van het verval, zou je het kunnen noemen.

Blz. 146 - 156
We kunnen niet om de weg heen. De expressiekracht van het wegconcept. Franse tuinen bestaan vaak uit rechte lijnen. In een Japanse tuin is alles vaak zigzag. Het gaat de Japanner in zijn tuin niet om om rechtstreeks van A naar B te komen, het gaat hem erom om tussen A en B zo veel en zo lang mogelijk te genieten. Gewoon omdat de reis, de weg ons iets doet. De weg is sterker dan de mens. Het grote oervoorbeeld is de doolhof, het labyrint, dat grote symbool van hoe moeilijk het is de weg te vinden.
Artes Funerales. Het is jammer, ons ontbreekt de wil om ons onze gestorvenen en om ons onze eigen sterfelijkheid te herinneren. Terwijl je dat heel goed zou kunnen combineren met ontwerpen. Misschien moeten we wat meer naar Hans Hollein luisteren: 'architectuur is overal, dus ook op het kerkhof'. En een Jacques Zwoboda, die een half leven wijdde aan de bouw van een monument voor z'n overleden vrouw.

Blz. 181 - 203
Gestalt. Het principe dat alle andere vormprincipes omvat en overstijgt is Gestalt. Het begrip is afkomstig uit de waarnemingspsychologie. Maar Gestalt is meer. Het uiterlijk is het innerlijk. Oftewel: de vorm is de drager van het idee. Gestalt staat dus voor opperste functie, opperste identiteit, opperste onontkoombaarheid.
Piramide. In de paranormale geneeswijze maakt men van piramidemodellen gebruik om de schadelijke werking van aardstralen af te leiden. Spiraal. Denk aan melkwegstelsels, DNA, draaikolk en de groei van ons hoofdhaar. De spiraal, ontsnappend vanuit de cirkel door radiusvergroting of -verkleining. Verkleining leidt tot een punt, de dood van een spiraal. Vergroting brengt de spiraal in de oneindigheid.

arthur - elise - evaline - jazz - leontien - renee

never stop

embrace simplicity

reduce selfishness

have few desires

the time is now

anything is possible

i want to make contribution to creative exhibiting
not only graphic design, but anything, which deserves to be shown

work for a cause, not for a applause

live life to express, not to impress

don't strive to make your presence noticed, just make your absence felt

first things first

ontdekken. vormen. doorgeven.

courage, audacity and revolt will be essential elements of design

respect

enjoy

re-establish the basic values of life in an ethically sound way

design the framework for new ways of life, which are ecologically and economically sound

establish positive co-operation between designers, industry and users of all categories to ensure the preservation of the richness and variety of our planet and safer and fuller living for everyone

design must be done in spot colours
four colour process and varnish are nog acceptable

photoshop filters and any other filters are forbidden

design must nog contain superficial elements

design must take place here and now

genre design is not acceptable

design is everything
anything could be designed
everyone is a designer

design has no scale
it could be small and have great impact

design is an interdisciplinary

Dogma 95 is een groep Deense filmregisseurs die in 1995 een manifest hebben geschreven, omdat ze vonden dat film niet meer was, wat het was geweest. Het manifest bestaat uit tien regels en wordt 'de eed van zuiverheid' genoemd. De oprichters van Dogma 95 zijn de Deense regisseurs Thomas Vinterberg, Lars von Trier, Kristian Levring en Søren Kragh-Jacobsen. De eerste, en dat is ook meteen de meest bekende dogma film is 'festen', uit 1998, geregisseerd door Thomas Vinterberg.

Ik zweer mij te onderwerpen aan de volgende regels, opgesteld en bevestigd door Dogma 95:

Opnames dienen op locatie plaats te vinden. Rekwisieten en decors mogen niet worden toegevoegd (als een bepaald rekwisiet noodzakelijk is voor het verhaal, moet een locatie worden gekozen waar dit rekwisiet aanwezig is).

Geluid dient nooit los van de beelden te worden gemaakt, of andersom. (Muziek mag niet worden gebruikt, tenzij aanwezig waar de scène wordt gefilmd.)

De camera dient in de hand te worden gehouden. Elke beweging of fixatie die uit de hand kan worden bereikt is toegestaan. (De film dient niet plaats te vinden waar de camera staat, schieten dient plaats te vinden waar de film plaatsvindt.)

De film dient in kleur te zijn. Speciale belichting is niet toegestaan. (Als er te weinig licht is, moet de scène worden afgebroken of dient een enkele lamp aan de camera te worden bevestigd.)

Optische effecten en filters zijn verboden.

De film mag geen oppervlakkige actie bevatten. (Moorden, wapens etc. dienen niet voor te komen.)

Vervreemding in tijd en plaats is verboden. (Dat wil zeggen dat de film plaatsvindt in het hier en nu.)

Genrefilms zijn niet toegestaan.

Het filmformaat is Academy 35 mm.

De filmregisseur wordt niet genoemd op de aftiteling.

Verder zweer ik als regisseur af te zien van persoonlijke smaak! Ik ben niet langer een kunstenaar. Ik zweer af te zien van het creëren van een 'werk', omdat ik het moment belangrijker vind dan het geheel. Mijn uiteindelijke doel is om de waarheid uit mijn karakters en omstandigheden te verdrijven. Ik zweer dat te doen met behulp van alle beschikbare middelen en ten koste van elke vorm van goede smaak en elke esthetische overweging.

Zo zweer ik mijn eed van zuiverheid.

Kopenhagen, maandag 13 maart 1995.

Namens DOGMA 95

Lars von Trier, Thomas Vinterberg